همشهری آنلاین - سارا جعفرزاده: از میدان انقلاب که به سمت چهارراه ولی‌عصر(عج) در پیاده‌رو قدم برمی‌دارید چشمتان به «دادزن‌ها» می‌افتد که پلاکاردهایی در دست دارند که پر از نوشته‌هایی است که خبر از نوشتن پایان‌نامه و مقاله به اسم شما می‌دهند. البته روی این پلاکاردها چیزی به‌عنوان اینکه به اسم شما کتاب هم می‌نویسند، نوشته نشده است. بسیاری از صاحبان انتشارات‌ها معتقدند در صورتی‌که مؤلف کتابی به اسم مشتری بنویسد، تخلفی صورت نگرفته است اما عده‌ای دیگر این کار را غیراخلاقی و تضعیف حقوق مادی مؤلف می‌دانند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
پول بدهید و نویسنده شوید
همان‌طور که در مسیر راه می‌رویم به یکی از دادزن‌هایی که کنار پیاده‌رو ایستاده، می‌گوییم: «سفارش کتاب هم قبول می‌کنید؟ » در این میان دادزن با دست ما را به سمت انتشارات هدایت می‌کند. انتشارات در طبقه زیرهمکف پاساژی شلوغ قرار گرفته است. همین‌طور که پله‌های پاساژ را پایین می‌رویم، چشمانمان به مغازه‌های انتشاراتی می‌افتد که تقریباً خلوت هستند و این خلوتی خبر از رکود بازار نشر و کتاب می‌دهد. به انتشارات مورد نظر می‌رسیم و درخواست نوشتن کتاب را با صاحب انتشاراتی که به نظر می‌رسد انتشارات چندان معروفی هم نیست، مطرح می‌کنیم. او بدون تعجب می‌گوید: «کتاب چند صفحه‌ای می‌خواهید؟ موضوع کتابتان می‌خواهید چه باشد؟ اصلاً بگویید چقدر می‌خواهید هزینه کنید؟ » با این تفاسیر فقط این نکته دستگیرمان می‌شود که در خیابان انقلاب به راحتی آب خوردن می‌توانید در ازای پرداخت پول، کتاب به اسم خودتان تحویل بگیرید.
از نویسنده اصلی خبری نیست
تا چند سال پیش وقتی شخصی در رزومه کاری‌اش عنوان می‌کرد که نویسنده چند جلد کتاب است برایش ارزش و اعتبار محسوب می‌شد. اما امروزه با رونق بازار داغ کتاب‌نویسی به اسم مشتری کمتر کسی باور می‌کند کسی خودش کتاب نوشته باشد. این موضوع را صاحبان انتشاراتی که در این عرصه به قول خودشان استخوان خورد کرده‌اند تأیید می‌کنند. «حمید محمدی» یکی از ناشران کتاب دراین‌باره می‌گوید: «امروزه حتی اگر پزشکی ادعا کند که کتابی نوشته است باید از ده‌ها منبع صحت و سقم ادعایش را اثبات کند. در این سال‌هایی که در زمینه نشر کتاب فعالیت می‌کنم تعداد زیادی از پزشکان به‌ویژه دانشجویان پزشکی برای نوشتن کتاب به نام خودشان به من مراجعه کرده‌اند که حد و حساب ندارد. البته ناگفته نماند اکثر کسانی‌که سفارش کتاب می‌دهند دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد هستند که در مقطع دکترا قبول شده‌اند و برای پر کردن رزومه خود به دنبال کتاب هستند. در این میان کسانی‌که این کتاب‌ها را می‌نویسند همان افرادی هستند که در زمینه نوشتن پایان‌نامه نیز فعالیت دارند. شخصاً سؤال من به‌عنوان یک ناشر از استادان دانشگاه این است که وقتی دانشجویی هیچ دخالتی در نوشتن کتاب و پایان نامه‌اش نداشته چگونه مورد سنجش قرار می‌گیرد و استادان چگونه تشخیص می‌دهند که خود دانشجو کتاب را نوشته است یا خیر؟ تصور من این است که اگر از همان کتاب سؤالاتی را از دانشجو بپرسند، مشخص می‌شود که دانشجو چه‌کاری انجام داده است. در سفارش کتاب توسط مشتری همه چیز قانونی است اما نویسنده جابه‌جا می‌شود و خبری از اسم نویسنده اصلی در کتاب نیست.»
غیراخلاقی اما قانونی
اساس کار برای کتاب‌نویسی به نام شما به این صورت است که شما به یک ناشر مراجعه می‌کنید و ناشر از مؤلفش می‌خواهد طبق موضوع انتخابی شما کتابی بنویسد و بعد از ویرایش کتاب به اسم مشتری چاپ می‌شود. به کتابفروشی دیگری بعد از دانشگاه تهران مراجعه می‌کنیم. صاحب کتابفروشی پیرمردی است که کتاب‌های تخصص موسیقی و تاریخ می‌فروشد. او که دل پری از نویسندگان قلابی کتاب‌ها دارد تا می‌گوییم شنیده‌اید که در همین انقلاب با پرداخت پول کتاب به اسم مشتری می‌نویسند؟ می‌گوید: «همین است که بار علمی و سطح سواد دانشجویان نزول پیدا کرده است. کجا قدیم نویسنده قلابی داشتیم. الان تا دلتان بخواهد نویسنده قلابی و پرمدعا داریم. وقتی ناشر از مؤلفی می‌خواهد طبق موضوع انتخابی مشتری کتاب بنویسد در واقع در اینجا تمام حقوق مادی مؤلف و محقق از زبین می‌رود و نادیده گرفته می‌شود و در نهایت مشتری با پرداخت پول نویسنده می‌شود. در واقع کسانی‌که با پرداخت پول برای خودشان کتابسازی می‌کنند از اعتماد بنفس برخوردار نیستند و تصورشان این است که با این کار وجه اجتماعی پیدا می‌کنند. در واقع کتابسازی کار حرفه‌ای و اخلاقی نیست اما نمی‌توان گفت غیرقانونی است چون مرجع قانونگذاری برای نظارت بر کارناشران و مؤلفان وجود ندارد.»
صفحه‌ای ۱۰ تا ۳۰ هزار تومان
برخی از انتشاراتی‌های خیابان انقلاب تمایلی ندارند به‌صورت آشکار اطلاعاتی در زمینه نوشتن کتاب به مشتری بدهند. ابتدای خیابان دوازده فروردین وارد یک مغازه انتشاراتی می‌شویم. این بار دنبال تأیید این نیستیم که‌آیا به نام ما کتاب می‌نویسند یا خیر این‌بار به دنبال قیمت نوشتن کتاب هستیم. صاحب انتشاراتی از دادن قیمت امتناع می‌کند بعد که با اصرار ما مواجه می‌شود، شماره تماس می‌دهد و می‌گوید: «تماس بگیرید شخصی شما را راهنمایی می‌کند.»
انگار شخصی در خارج از انتشارات جریان قیمت‌گذاری و نویسندگی را هدایت می‌کند. از انتشارات بیرون می‌آییم و فوراً با آن شماره تماس می‌گیریم. خانمی تلفن را جواب می‌دهد و درباره هزینه نوشتن کتاب می‌گوید: «اگر یک کتاب با یک موضوع غیرتخصصی بخواهید برایتان بنویسیم، صفحه‌ای ۱۰ هزار تومان باید هزینه کنید البته شما باید هزینه‌های انتشارات، صفحه‌آرایی و مجوز کتاب را هم به این مبلغ اضافه کنید. اگر موضوع تخصصی و مهمی را برای کتابتان در نظر بگیرید متناسب با مبلغ درخواستی مؤلف باید صفحه‌ای ۳۰ هزار تومان هزینه کنید. البته بر اساس تعدا صفحات، نوع جلد و موضوع مبالغ تغییر می‌کند.»
دانشجویان و استادان هر دو مقصرند
بیشتر انتشاراتی‌های خیابان انقلاب روی یک نکته اتفاق نظر دارند آن هم اینکه بیشتر دانشجویان کارشناسی ارشد تمایل به نوشتن کتاب به نام خودشان دارند. دکتر «قاسم حسین‌زاده» استاد دانشگاه است و دراین‌باره می‌گوید: «متأسفانه در دانشگاه‌های ایران کتاب نوشتن به نام دانشجو باب شده است و ۹۰درصد دانشجویان در رشته‌های مختلف برای ارائه پایان‌نامه به استاد، به جای اینکه خودشان روی موضوعی تحقیق و بررسی کنند، به انتشاراتی‌ها مراجعه می‌کنند و با پرداخت پول به اصطلاح پایان‌نامه می‌خرند و تیم داوری که متشکل از استادان است، به محض رؤیت پایان‌نامه متوجه می‌شوند که پایان‌نامه را مؤلف دیگری نوشته است. درحالی که ملاک تیم داوری دفاعی است که دانشجو ارائه می‌دهد و در برخی مواقع همین دانشجویانی که پایان‌نامه خریده‌اند به قدری روی پایان‌نامه تسلط دارند که به خوبی از عهده دفاع برمی‌آیند. در اینجا باید به این نکته اشاره کنم که در اینجا دانشجویان هم مقصرند چون به مفاد تدریس شده در ترم توجه نمی‌کنند و در نهایت باید پایان‌نامه بخرند. البته ناگفته نماند که برخی از استادان برخی اوقات در حق دانشجویان کم لطفی می‌کنند و مطالبی را در یک ترم به دانشجو تدریس می‌کنند که با پایان‌نامه هیچ سنخیتی ندارد.»
قاسم‌زاده از همکاری برخی از استادان در نوشتن کتاب به نام دانشجو نیز یاد می‌کند و می‌افزاید: «برخی از استادان برای کسب درآمد بیشتر با دانشجو در زمینه تهیه کتاب و پایان‌نامه همکاری می‌کنند که در اینجا فقط دانشجو ضربه می‌خورد چون مشخص می‌شود که از دروس تدریس شده در ترم چیزی نیاموخته است. پول‌های کلانی هم در این میان هزینه می‌شود به‌ویژه برای چاپ مقاله در مجله‌های خارجی.»
نظر شما